Waarom Velsen-Noord zich ‘het afvoerputje van de gemeente’ voelt

Burgemeester Frank Dales van Velsen wacht een moeilijke taak als hij vanavond naar Velsen-Noord komt. Hij moet de mensen uit het dorp het gevoel geven dat hij naar ze luistert als hij met ze praat over de toekomst van de asielboot aan de rand van het dorp. Het vertrouwen is erg broos: te vaak was Velsen-Noord in zijn geschiedenis de speelbal van politiek en industrie. Niet voor niets komt de vergelijking van ‘het afvoerputje’ steeds terug. 

“Gevoelsmatig horen we veel meer bij Beverwijk dan bij Velsen”

“We zijn de appendix van de gemeente Velsen, zeg ik altijd”, vertelt Jopie Nijman (70) in haar huis in Velsen-Noord. Santpoort-Zuid en Noord, Velserbroek, Driehuis, IJmuiden en Velsen-Zuid liggen allemaal onder het Noordzeekanaal. Velsen-Noord als enige erboven. Ze woont er al haar hele leven.

“Het zou veel logischer zijn als Velsen-Noord bij de gemeente Beverwijk zou horen”, vult geboren en getogen Velsen-Noorder, en voormalig eigenaar van de Spar in het dorp, Gerard Brakenhoff (76) aan. “Gevoelsmatig horen we veel meer daarbij. Velsen-Noord heette tot de jaren dertig van de vorige eeuw ook Wijkeroog.”

Jopie heeft wel een idee waarom de gemeente Velsen het dorp er toch bij wil houden: “De bedrijven hier brengen geld in het laatje, zo simpel is het. Maar dat wordt niet weer in het dorp geïnvesteerd.” 

Het afvoerputje
Het is zo’n voorbeeld van waaróm Velsen-Noord zich vaak tekort gedaan voelt en waarom de metafoor van ‘het afvoerputje van de gemeente’ steeds terugkomt. “Dat zijn we ook!”, veert Jopie op in haar stoel als de uitdrukking valt. Sinds Velsen-Noord bestaat, zijn er volgens haar keuzes over het dorp die goed waren voor anderen, en niet voor Velsen-Noord zelf.

Vorig jaar viel het a-woord ook al, toen er een migrantenhotel voor bijna 200 mensen zou komen op de plek van een van de weinige groenstroken in het dorp. Bij de komst van het asielschip een half jaar geleden vroeg een deel van het dorp zich af: ‘waarom altijd hier?‘

“In mijn jeugd kon je van Velsen-Noord naar Wijk aan Zee lopen. Na uitbreiding van de Hoogovens kon dat niet meer”

De gemeente stelde Velsen-Noord toen tot twee keer toe, zonder enige vorm van overleg, voor een voldongen feit. Het wijkplatform van betrokken burgers, gesprekspartner van de gemeente, was niet eens op de hoogte van de plannen. Het was voor het wijkplatform de druppel: het hief zichzelf op.

Volgens voormalige leden konden ze al jaren praten tot ze een ons wogen, naar hun wensen werd niet geluisterd. Het gewenste digitale informatiebord kwam er bijvoorbeeld nooit, racend sluipverkeer van Tata Steel door het dorp is nooit aangepakt, de ongewenste tunnel bij de Velsertraverse komt er juist wél en zou de Gildenbuurt al in 2002 opgeknapt worden. Het wordt nu 2026.

Niet het hele verhaal
Het gevaar bestaat dat het verzet tegen het migrantenhotel en de asielboot worden aangezien voor vreemdelingenhaat of racisme. Die gevoelens zal je hier en daar misschien ook wel kunnen vinden, maar dat is lang niet het hele verhaal van het dorp dat zich al jaren achtergesteld voelt.

Dat verhaal begint heel ergens anders, menen Gerard en Jopie: namelijk bij de huizen die in Velsen-Noord staan. Er zijn volgens hen in de loop van de tijd namelijk te veel goede wijken afgebroken, waar geen goede wijken voor zijn teruggekomen, allemaal ten behoeve van de industrie rond Velsen-Noord.

Neem bijvoorbeeld het Rode Dorp, een voormalige wijk van het dorp. Daarover schrijft Wim Spruit in zijn boek Het dorp Velsen-Noord: “Het is misschien wel de enige buurt die Velsen-Noord heeft gekend. Denk aan saamhorigheid, buurtcontact en burenhulp.” 

Goedkope sociale huur
Die buurt is er niet meer. Jopie: “Dat werd in de jaren zeventig gesloopt, omdat papierfabriek Van Gelder uitbreidde.” En dat is niet het enige voorbeeld. “De hofjes aan de Wenckebachstraat maakten plaats voor de PEN-centrale, de Villa’s aan de Grote hout of Koningsweg moesten wijken voor de NAM”, weet Jopie nog. Maar daar kwamen, ondanks beloften, geen huizen voor terug.

Niet alleen wijken met huizen zijn weggegaan, ook het bij Jopie geliefde Rooswijk moest eraan geloven. “Dat was een natuurgebied, in mijn jeugd kon je door Rooswijk van Velsen-Noord naar Wijk aan Zee lopen. Dan wandelde ik met mijn moeder, daar heb ik warme herinneringen aan. Maar na uitbreiding van de Hoogovens kon dat niet meer.”

Dit is het eerste deel van het artikel over Velsen-Noord als ‘het afvoerputje van de gemeente’. Vanmiddag om 12 uur komt het afsluitende deel van dit verhaal. Beide delen zijn geschreven door Thomas Jak, verslaggever Velsen-Noord voor RTV Seaport en NH Nieuws