Bouwen aan vertrouwen – een burgemeesterswens

Frank Dales, burgemeester van Velsen, wil graag een meer menselijke overheid, en ook de inwoners van de gemeente bereiken die afgehaakt lijken te zijn. Om met elkaar een mooier Velsen te maken. Op 11 mei 2023 was de eerste bijeenkomst.

Het vertrouwen van de Velsenaren in de overheid is laag. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen was de opkomst maar 48%. Het bleek ook bij de besluitvorming over het schip voor asielzoekers, de Silja Europa. Voor de Velsennoorders was de belofte van de burgemeester – ‘het schip ligt er uiterlijk tot 1 maart ‘ – het belangrijkst.

De publicatie van de ‘Atlas van afgehaakt Nederland’ was voor Frank Dales dan ook een mooie gelegenheid om het over het lage vertrouwen in zijn gemeente te hebben. Met inwoners van Velsen, vertegenwoordigers van de politie, Wijkplatform IJmuiden-Zuid en Stichting Welzijn Velsen.

Menselijke overheid
Dales wil de komende jaren bouwen aan vertrouwen, zegt hij. Niet door achter een bureau eigen oplossingen te verzinnen, maar door met bewoners in gesprek te gaan over waar ze tegenaan lopen, en wat ze nodig hebben. Hij wil een ‘menselijke overheid’, die niet alleen de regels toepast, maar ook eens een uitzondering maakt uit menselijke overwegingen.

Opleidingsniveau belangrijk
Wat dat vertrouwen beïnvloedt, vertelt Josse de Voogd, die samen met René Cuperus de atlas schreef. Het opleidingsniveau is belangrijk. Wie meer diploma’s heeft, snapt beter wat er om hem/haar heen gebeurt. En kan dat ook tegenhouden, als het hen niet aanstaat. Voor lageropgeleiden is dat veel moeilijker. Wie weinig opleiding heeft, begrijpt sommige dingen niet, en kan er dus ook niet tegenin gaan.

Regels zijn te moeilijk
Inwoners zijn niet zo zelfredzaam als de overheid vaak denkt. Eigenlijk zouden de regels moeten worden afgestemd op de lageropgeleiden. Nu gaan ze uit van de ‘gemiddelde’ bewoner – en die redt zich wel, zegt De Voogd. Mensen die bang zijn voor instituties, omdat ze niet begrijpen hoe die werken, kunnen hun recht niet halen.

Hogeropgeleiden stemmen vaker
Hogeropgeleiden gaan over het algemeen wel naar de stembus bij verkiezingen. Zij begrijpen wat bepaalde beslissingen voor gevolgen (kunnen) hebben, en reageren daarop. Lageropgeleiden overzien dat minder makkelijk, voelen zich niet betrokken, hebben vaak het idee dat het niet over hen gaat, gaan niet stemmen en haken af.

De leiders zijn ook hoogopgeleid
Lageropgeleiden herkennen zich niet zo in de overheid, omdat de meeste actieve mensen daar uit de kringen komen van VVD, CDA, D66, PvdA en CU. Die mensen zijn over het algemeen tevreden over hun leven én over de kant die Nederland opgaat. Voor mensen met PVV-denkbeelden geldt dit veel minder. Zij zijn niet tevreden over hun eigen leven en ook niet met de kant die Nederland opgaat. Daar zitten veel niet-stemmers bij, wat de invloed van de hogeropgeleiden alleen maar groter maakt.

Sociale samenhang verdwijnt
In middelgrote gemeenten – zoals Velsen – is de sociale samenhang erg belangrijk. Inwoners zien voorzieningen in hun wijk minder worden of verdwijnen – de bus, de bibliotheek, het buurthuis. Ze staan achter qua werk, inkomen en gezondheid. Zij voelen zich miskend in hoe hun leven gaat; zij zijn de ‘buitenstaanders’. Ze dragen netjes hun belasting af en houden zich aan de regels, maar krijgen er voor hun gevoel weinig voor terug.

Tip & aandachtspunten van Josse de Voogd (een greep)
Houd ook rekening met de buitenstaanders, betrek hen bij het beleid

• Denk wat minder vanuit de winnaars; zeg soms ‘nee’ tegen de gevestigden
• Voorkom de stapeling van problemen & nadelen
• Revitaliseer wijken
• Maak regels en besluiten makkelijker

Paneldiscussie
In het panel zitten Joop Sinnige, teamchef politie IJmond, Janneke Kiekenbos Wijkplatform IJmuiden-Zuid en Nora Azarkan van Welzijn Velsen. Ook de burgemeester praat mee.

De panelleden herkennen het beeld van de ‘afgehaakten’ goed. Mensen zijn ontevreden, dat lees je in de sociale media, je hoort het in de complottheorieën. Weinig mensen zijn betrokken bij hun wijk. Staan tegenover elkaar, denken in ‘wij en zij’, ‘leven niet samen’. Als er overlast is, melden mensen dat niet bij de politie, want ‘die doet toch niks’. En omdat er niet gemeld wordt, kán de politie ook niks doen.

Wat is er aan te doen?

• Een goede wijkagent kan veel verschil maken.
• Evenals de vier ‘wijkverbinders’, die de oren en ogen van de buurt kunnen worden.
• Samenwerking tussen alle betrokken partijen is essentieel.
• De gemeente moet investeren in de wijken.
• De eerste stap is: het gesprek aangaan met elkaar.
• Meer voorlichting en betere uitleg van besluiten, ook als het ‘nee’ is.

Wordt vervolgd
Dit is een eerste bijeenkomst. In het vervolg, belooft de burgemeester, is er meer interactie met de zaal. Hij is blij met deze bijeenkomst, dat dit onderwerp van gesprek is. ‘We moeten ons kwetsbaar opstellen en nare dingen durven aanhoren’, zegt hij. ‘Daar worden we beter van. Laten we ons met elkaar inspannen voor een nog mooier Velsen.’

Lees de Atlas van afgehaakt Nederland hier.